کارگاه آموزشی خوانش نمایشنامههای شکسپیر
یکی از رسالتهایی که هستۀ آموزش نشر ترجمان همواره بر دوش خود احساس میکند ارتقاء سطح دانش نقد در هر دو حیطۀ تئوری و عملی است. مقصود از نقد، رویکردهای متنوع خوانش آثار ادبی و سپس سینمایی است. این همان فضای خالی است که نیاز به تقویت دانش نظری مربوط به آن در فضای هنری و ادبی جامعه بشدت احساس میشود. در همین راستا، نشر دیجیتال ترجمان اقدام به برگزاری دو کارگاه برخط نقد ادبی و نقد سینما به ترتیب در سالهای 1402 و 1403 کرد. در ذیل خلاصهای از جزییات این کارگاهها را مرور میکنیم.
کارگاه آموزشی خوانش نمایشنامههای شکسپیر با تدریس خانم دکتر هلن اولیایی نیا از تاریخ چهارشنبه 17 آبان آغاز شد و مقرر بود به مدت سه ماه و طی شانزده جلسه برگزار شود. با اینحال با توجه به حجم بالای مطالب آموزشی این تعداد به بیست جلسه افزایش و طول دوره تا پایان سال 1402 ادامه یافت. طی این جلسات، چهار نمایشنامه اصلی شکسپیر یعنی هملت، شاه لیر، مکبث و اتللو بهتفصیل بررسی و تحلیل شدند. قسمتهایی از نمایشنامهها بنا به تشخیص مدرس دوره از روی متن اصلی انگلیسی و گاهی از روی ترجمه معتبر فارسی قرائت شدند. دکتر هلن اولیایینیا در مقدمه دوره چنین مینویسد:
نمایشنامه بهعنوان «ادبیاتی که راه میرود»، مقولهای ادبی است که فوراً و مستقیماً با مخاطب ارتباط برقرار میکند، تئاتر بهخاطر اجرای زندهاش بر روی صحنه، توسط بازیگران و در مقابل مخاطب، زندهترین نوع ادبیات است که در آن انسانها در مقابل انسانها، چشم در چشم و نفَس در نفَس ظاهر میشوند…
… در مورد آثاری چون آثار شکسپیر، درکی در حدی کافی و قابلپذیرش میتواند اجرایی مناسب ارائه دهد: بازیگری، لحن درست، حرکات بدن و چهرۀ مناسب با موقعیتها. بهویژه که در زمان شکسپیر دستورالعملهای صحنه مانند نمایشنامههای مدرن وجود نداشت که راهگشای کارگردانان باشد و کمک کند که کارگردانان چگونه بازیگری و صحنهها را راهبری کنند.
این کارگاه آموزشی از سوی دانشجویان و دانشآموختگان رشتههای ادبیات انگلیسی، ادبیات فارسی، ادبیات نمایشی، بازیگری و کارگردانی تئاتر مورد استقبال قرار گرفت. در پایان دوره نیز به شرکتکنندگان گواهینامه معتبر اعطا شد.
کارگاه آموزشی خوانش اسطورهای آثار سینمایی
این کارگاه دومین دوره از کارگاههای نقد بعد از خوانش تراژدیهای شکسپیر بود که بصورت تئوری و عملی برگزار شد. در این کارگاه، پس از معرفی کامل اسطوره های یونان و روم، چند نمونه از ادبیات کلاسیک غرب بررسی و تحلیل و سپس اساطیر ایران معرفی شدند. در گام بعدی به رهیافتهای نقد اسطورهشناختی و کهنالگویی به تفصیل پرداخته شد و اصولی از آنها که مناسب تکنیکهای خوانش آثار سینمایی است شناسایی و نهایتاً بر روی آثار سینمایی شاخص از کارگردانهای صاحبنام پیاده شد. قسمت تئوری این کارگاه توسط خانم دکتر هلن اولیایینیا معرفی و بخش عملیِ تحلیل آثار سینمایی توسط آقای مهدی مشایخی تدریس شد. آثار و عناوین سینمایی که در این کارگاه بررسی و خوانش شدند عبارتند از؛
جاده اثر فدریکو فلینی (زئوس در قرن بیستم)
راننده تاکسی اثر مارتین اسکورسیزی (مسیح سرگردان در خیابانهای نیویورک)
ابدیت و یک روز اثر تئودور آنجلوپولوس (اولیس در قرن بیستم)
من نفرت انگیز اثر کافین و ریناد (اسطورۀ سفر و ناجی)
رگبار اثر بهرام بیضایی (سیاوشِ زمان)
باشو غریبۀ کوچک اثر بهرام بیضایی (اسطورۀ آب و مادرِ زمین)
باد ما را خواهد برد اثر عباس کیارستمی (اسطورۀ زایش و مرگ)
در بررسی و خوانش این آثار ابتدا تلاش بر این بود تا به سؤالات اساسی از این دست پاسخ داده شود؛ خوانش اسطورهای اثر سینمایی چگونه ممکن است؟ چگونه این نوع خوانش به فهم عمیقتر ساختار فیلم کمک میکند؟ سرنخهای داستان برای ورود به خوانش اسطورهای فیلم چیست؟ اسطورهها چگونه در آثار سینمایی تکرار میشوند و ادامه مییابند؟
این کارگاه به مدت پانزده جلسه از خرداد تا مهر 1403 تشکیل شد و در پایان به متقاضیان گواهی شرکت در جلسه اعطا شد. شایان ذکر است هر دو کارگاه بصورت آفلاین قابل سفارش و خریداری توسط علاقمندان است.
